Bursa Ulu Camisi ile Orhan Camisi arasında bulunan Koza Hanı’nı,
Sultan II.Beyazıt’ın İstanbul’da yaptırdığı Beyazıt Külliyesine akar
olarak 1490-1491 tarihleri arasında yaptırılmıştır. Mimarı Abdul-ûlâ bin
Pulad Şah, inşaat emini de Sücca bin Karaca’dır.
Koza Hanı
çeşitli dönemlerde Han-ı Cedid Evvel, Şimşek Hanı, Sırmakeş Hanı, Beylik
Kervansaray, Beylik Han-ı Cedidi Amire, Beylik Yeni Kervansaray
isimleri ile de anılmıştır.
Han dikdörtgen bir avlunun
çevresinde iki katlı olarak yapılmıştır. Doğusunda ise ahır ve depoların
bulunduğu ikinci bir avlu bulunmaktadır. Hanın kuzeyindeki giriş kapısı
taş kabarma bezeli abidevi bir görünümdedir. Girişin iki yanında
dükkanların sıralandığı bir üst yapıya sahiptir. Üst kattan güneye,
avluda depolara ve Orhan Camisi yönüne açılan üç kapısı daha
bulunmaktadır. Üst katta 50, alt katta 45 odası olan hanın avlusunun
ortasına bir mescit yapılmıştır. Sekiz yüzlü olan mescit, köşelerindeki
sekiz ve arkadaki bir ayak üzerindedir. Alt kısmında şadırvan vardır.
Orijinal durumunda hanın üzeri kubbe ile örtülü iken, yapılan onarımlarla üst örtüsü çatıya dönüştürülmüştür.
Raif Kaplanoğlu
Bursa şehrinin göz bebeği, Osmanlı'nın mirası, tarihin derin
dokuları, doğallığın tadı, ipeğin zerafeti, ıhlamur kokularının
yayıldığı, güneşin başka aydınlattığı, fotoğraf sanatçıların vaz
geçilmezi, ressamların tablolarına hayat veren, yerli ve yabancı
tursitlerin Bursa' ya uğramadan geçemedeği, güler yüzlü esnafı ve
çalışanları, dünyaca tanınan sanat şahaseri, "KOZA HAN". Koza Han 1491
yılında Sultan II.Beyazıd tarafından dönemin en iyi mimarlarından Abdül
ula bin Pulat Şah`a İstanbul`daki eserlerine vakıf olarak yapılmıştır.
Koza Han, geniş, dikdörtgen bir avlunun çevresinde iki katlı olan
han'dır. Tam ortasında küçük ama muhteşem duruşu ile bir mescidin
altında şadırvan. Mağazalarında kaliteli çeşitli ipek kumaşlar, ipek
eşarplar, ipek şallar, aksesuarların yanında çeyiz ve ev tekstili
ürünleri, iç giyim, gümüş ve değerli hediyelik eşyaların satışı
yapılmaktadır.
Bursa'da Ulu Cami ile Orhan Cami arasında bulunan Koza
Han 1491’de II. Bayezid tarafından dönemin mimarlarından Abdül ula bin
Pulat Şah'a İstanbul’daki eserlerine vakıf olarak yapılmıştır.Koza Han
eskiden ipek böceği kozalarının satışının yapıldığı bir yerdi.Kozalardan
elde edilen ipek kumaşlar Bursa'nın tekstil merkezi olmasında ilk rolü
oynamıştır.Bursa ve çevresinde yaşayan kendilerini Manavlar olarak ifade
eden yaklaşık 1000 yıldır bu topraklarda yaşayan Türkler İpek Böceği
üreticiliğini yüzyıllardır yapmaktadırlar. Ortaasya'dan gelen bu gelenek
burada da sürdürülmüştür.Son yıllarda sentetik (petrol ürünlerinden
elde edilen) iplik ve kumaşlar yüzünden ipekböceği üreticiliği çok
azalmıştır.Ancak atalarımızdan gelen bu önemli meslek ile üretilen ipek
kumaşlar marka olmak isteyen moda sanayi için vazgeçilmemesi gereken
materyallerdir.Koza Hanın içinde geniş, dikdörtgen bir avlunun
çevresinde iki katlı olan han 95 odalıdır, tam ortasında küçük bir
mescidin altında bir şadırvan vardır.Odalar artık mağaza halini
almıştır. Hanın doğusunda eskiden konaklamaya gelenlerin atlarını
bağladıkları ahır ve depoların bulunduğu Dış Kozahan denilen ikinci bir
avlulu bölüm vardır.Uzunçarşı’ya mavi çinilerle süslü bir taç kapı ile
açılır.Bu süslü kapı açık çarşı ve kapalı çarşı'ya açılır.Eski
zamanlarda değişen adları;Ceddid-i Evvel,Şimşek Hanı,Beylik
Kervansarayı,Beylik Hanı,Cedid-i Amire ve Yeni Kervansaray'dır.Koza Han
halen Bursa ekonomisine ipekçilik alanında katkılarını sürdürmektedir.
Üst katında ipek mamüllerini satan kaliteli dükkanların yanısıra alt
katta da kafeteryalar mevcuttur.Hem ziyaret,hem ticaret hem de dinlenmek
için Bursa'nın vazgeçilmezidir.